Zakończenie II wojny światowej i powrót Ziem Zachodnich do Polski związane było z przejmowaniem i rozwojem górnictwa węgla kamiennego. Brak kadr niższego, średniego i wyższego dozoru technicznego wymusił jakby zainteresowanie się ówczesnych władz stworzeniem odpowiedniego systemu szkolnictwa górniczego. Uważam, że system ten modernizowany przez wiele lat zapewniał kadry dla górnictwa węgla kamiennego wówczas dla kopalń przede wszystkim Zabrzańskiego i Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.
19 listopada 1945 r. powstaje w Zabrzu przy Pl. Traugutta Szkoła Przemysłowo-Górnicza. Następnie dokonano zmiany nazwy szkoły na Gimnazjum Przemysłowo- Górnicze którego absolwenci kierowani byli do kopalń na stanowiska niższego dozoru technicznego. Po ukończeniu gimnazjum absolwenci mogli podnieść swoje kwalifikacje w Liceum Przemysłu Węglowego. Po ukończeniu liceum, zdaniu matury i uzyskaniu tytułu technika absolwenci kierowani byli do kopalń na stanowiska średniego dozoru technicznego.
W latach 1979-1991 w skład zespołu wchodziło również Policealne Studium Zawodowe o dwuletnim cyklu kształcenia i specjalności podziemna eksploatacja złóż.
Od 1 września 1952r. do 3 marca 1993r. działa Technikum Górnicze dla Pracujących w Zabrzu, które od 1974r. weszło w skład Zespołu.
Od 1 września 1962r. do 31 sierpnia 1988r. kształcono również kadry górnicze w systemie zaocznym, a od 1 września 1983 r. do 31 sierpnia 1989 r. także systemem policealnym dla pracujących.
W dniu 4 marca 1988 r. Kuratorium Oświaty w Katowicach powołuje przy ZSZ nr 1 w Zabrzu Państwową Komisję Egzaminacyjną do przeprowadzania egzaminów eksternistycznych z zakresu nauczania szkół średnich w zawodach górniczych. Zmiany ustrojowe w kraju jakie zapoczątkowano w 1989r., restrukturyzacja górnictwa i spadek zainteresowania kształceniem się w zawodach górniczych doprowadził do przeorientowania szkoły na kształcenie również w zawodach pośrednio związanych z górnictwem.
1 września 1991 powołane zostało do życia w ramach Zespołu dwuletnie Policealne Studium Zawodowe kształcące w zawodach technik informatyk; technik ekonomista.
3 marca 1993 r. decyzją KO-OR-0-0213/13/93 Kuratorium Oświaty w Katowicach w ramach Zespołu Szkół Zawodowych nr 1 w Zabrzu działają:
Technikum Górniczo-Elektroniczne:
- Technikum Górnicze z Zabrzu
- Technikum Górnicze dla Pracujących w Zabrzu
- Technikum Gazownictwa w Zabrzu
- Policealne Studium Zawodowe w Zabrzu
Liceum Ekonomiczne:
- Finanse i rachunkowość
- Ekonomika przedsiębiorstw przemysłowych
Technikum Ochrony Środowiska:
- Uzdatnianie wody i oczyszczanie ścieków
Technikum Gazownictwa:
- Urządzenia i instalacje przemysłu gazowniczego
Policealne Studium Zawodowe:
- Oprogramowanie maszyn cyfrowych
- Ekonomika przedsiębiorstw przemysłowych
Pierwszym dyrektorem Technikum Górniczego w Zabrzu był Stanisław Kocot. Kierownictwo szkoły przekazał Eugeniuszowi Baliczowi.
W okresie 1947-948 obowiązki dyrektora pełnił Henryk Hirsz-Jeleński, a następnie do 1949 - Oskar Dechow.
W następnym roku szkolnym stanowisko dyrektora przejął mgr Stanisław Cholewa, po nim w latach 1950-1958 kierował szkołą Władysław Dyrek.
W okresie 1958-1960 dyrektorem był Jan Kandora, następnie do 1962r. - mgr Edward Pelc, a od 1962-1971 mgr inż. Zdzisław Surowiak. Od 1971-1991 mgr inż. Donat Jasiński, a od 1991 do 1997r. mgr Antoni Zawisza.
Od 1997 do chwili obecnej dyrektorem szkoły jest mgr Marian Kitel.